Podczas każdej budowy może dojść do niezamierzonych działań, które w sposób wyraźny doprowadzą do poważnych zniszczeń budynku lub jego części. Jeżeli zajście było gwałtowne i nie przyczyniła się do niego żadna z osób postronnych, wówczas możemy mówić o katastrofie budowlanej. Co robić w sytuacji, kiedy dojdzie do katastrofy budowlanej na budowie? Do kogo zgłosić zniszczenia? Rzeczoznawca budowlany radzi, jak postępować w obliczu katastrofy na budowie.
Katastrofa budowlana – definicja
Według Prawa budowlanego katastrofa budowlana to gwałtowne i niezamierzone zniszczenie budynku lub jego części, w tym także wszystkich elementów konstrukcyjnych: rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów, ścian nośnych i schodów. Jako katastrofę budowlaną rozumie się także nagłe sytuacje powstałe podczas robót budowlanych, np. obsunięcie się wykopu pod fundamenty albo zawalenie którejkolwiek z konstrukcji wspomagającej prace na wysokości.
Jeżeli podczas budowy doszło do błędów wykonawczych, podczas których doszło do uszkodzenia elementów konstrukcyjnych, które da się naprawić, wówczas rzeczoznawca budowlany nie uzna takiego zajścia jako katastrofę budowlaną. Katastrofą budowlaną nie jest też uszkodzenie urządzeń budowlanych wykorzystywanych podczas robót, awaria instalacji czy każde zdarzenie, które miało charakter ciągły, podczas którego dochodziło do stopniowego zniszczenia któregokolwiek z elementów konstrukcji budynku.
Katastrofa budowlana ma charakter zdarzenia nagłego i nieprzewidzianego. Przyczynami katastrofy budowlanej mogą być błędy budowlane, błędy projektowe, a także zdarzenia losowe.
Katastrofa na budowie – co dalej?
Jeżeli dojdzie do katastrofy budowlanej, organ nadzoru budowlanego właściwy danemu obiektowi musi rozpocząć postępowanie wyjaśniające. Wcześniej, jeżeli wskutek katastrofy budowlanej doszło do zdarzeń zagrażających życiu i zdrowiu osób znajdujących się na budowie, kierownik budowy musi zadbać o pomoc poszkodowanym i zabezpieczyć teren budowy. O katastrofie budowlanej należy powiadomić: organ nadzoru budowlanego, prokuratora i Policję, służby ratownicze, inspektora nadzoru inwestorskiego, inwestora lub zarządcę, projektanta, rzeczoznawcę budowlanego i inne organy, które mogłyby brać udział w procesie postępowania wyjaśniającego lub zostały wskazane przez organy zarządzające.
Postępowanie wyjaśniające przyczyny katastrofy budowlanej
Właściwy miejscu zdarzenia organ nadzoru budowlanego po otrzymaniu zgłoszenia o katastrofie budowlanej musi wszcząć postępowanie wyjaśniające i powołać komisję ustalającą przyczyny, okoliczności i skutki zdarzenia. Komisja musi także ustalić zakres czynności niezbędnych do usunięcia zagrożenia wynikającego z katastrofy budowlanej, zabezpieczenia mienia i ochrony ludzi. Obowiązkiem komisji jest też powiadomienie o zdarzeniu budowlanym wyższego organu nadzoru budowlanego i Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
W skład komisji wchodzą:
- przedstawiciel organu nadzoru budowlanego jako przewodniczący
- przedstawiciele innych zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji rządowej
- przedstawiciele samorządu terytorialnego
- przedstawiciel organu właściwego w pierwszej instancji
- rzeczoznawca budowlany
- inne osoby posiadające wymagane kwalifikacje zawodowe.
Komisja może wezwać na miejsce zdarzenia:
- kierownika budowy
- inwestora
- właściciela
- zarządcę obiektu budowlanego
- użytkownika obiektu budowlanego
- projektanta
- producenta albo importera wyrobów budowlanych
- przedstawiciela wykonawcy.
Katastrofa budowlana a rzeczoznawca budowlany
Komisja pracująca na miejscu katastrofy budowlanej musi określić przyczyny i skutki zdarzenia. Do ustalenia przyczyn katastrofy budowlanej konieczna będzie zatem ekspertyza budowlana przygotowana przez rzeczoznawcę budowlanego. Ekspertyza budowlana i wszelkie czynności na miejscu zdarzenia mające na celu zebranie materiału dowodowego mogą być zlecone rzeczoznawcy budowlanemu przez organ nadzoru budowlanego na koszt inwestora, zarządcy obiektu budowlanego lub właściciela. Ekspertyza budowlana musi wskazywać przyczynę katastrofy budowlanej i jej okoliczności. Opinia rzeczoznawcy budowlanego musi także określić czynności konieczne do likwidacji zaistniałego niebezpieczeństwa. Ekspertyza budowlana może być też pomocna przy uzyskaniu odszkodowania przez inwestora, który został poszkodowany w wyniku błędów budowlanych.
Przed rozpoczęciem oględzin na miejscu katastrofy budowlanej rzeczoznawca budowlany musi okazać przed organem nadzoru budowlanego ważne kwalifikacje zawodowe i pozwolenie do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Poza tym rzeczoznawca budowlany jest zobligowany do przedstawienia członkostwa we właściwej izbie samorządu zawodowego.
Ekspertyza budowlana i co dalej?
Po zapoznaniu się z ekspertyzą budowlaną komisja działająca na miejscu katastrofy budowlanej musi podjąć decyzję o rozpoczęciu niezbędnych prac koniecznych do uporządkowania terenu katastrofy, zabezpieczenia go, wyeliminowania niebezpieczeństwa dalszych uszkodzeń i doprowadzenia terenu do stanu właściwego. Co ważne, właściciel, inwestor i/lub zarządca obiektu, który uległ zniszczeniu, musi niezwłocznie usunąć skutki katastrofy budowlanej.
Po ustaleniu na podstawie ekspertyzy budowlanej przyczyn katastrofy i wskazaniu osób odpowiedzialnych za błędy budowlane właściwy organ może ukarać sprawców zdarzenia mandatami karnymi. Sprawca katastrofy budowlanej może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej według Kodeksu karnego.