Rzeczoznawca budowlany – biegły sądowy – a ekspertyza na zlecenie prywatne

Pojęcia te bywają, dla osób nie związanych z zagadnieniami budowlanymi, trudne do rozróżnienia, a zakres poszczególnych funkcji – wydaje się być zbliżony. W tekście tym rozwiewamy wątpliwości i wyjaśniamy, kim jest rzeczoznawca budowlany oraz biegły sądowy, jak również odpowiadamy na pytanie czym jest ekspertyza na zlecenie prywatne.

Rzeczoznawca budowlany – biegły sądowy – a ekspertyza na zlecenie prywatne

Kim jest rzeczoznawca budowlany?

Aby budynki oraz konstrukcje mogły zostać dopuszczone do użytkowania, muszą odpowiadać niezwykle restrykcyjnym wymaganiom. O tym, czy jest tak w istocie, decyduje rzeczoznawca budowlany.
Funkcję rzeczoznawcy budowlanego wprowadziło Prawo budowlane z 1994 roku.

Ten specjalista jest osobą zajmującą się przeprowadzaniem różnego rodzaju ekspertyz i opinii technicznych, które odnoszą się do szeroko rozumianych kwestii budowlanych. Rzeczoznawca budowlany piastuje w budownictwie samodzielną funkcję techniczną.

Specjalnością rzeczoznawcy są takie dziedziny, jak:

  • prace konstrukcyjno-budowlane
  • zabezpieczenia przeciwpożarowe
  • konstrukcje drogowe
  • konstrukcje mostowe
  • konstrukcje kolejowe
  • konstrukcje telekomunikacyjne
  • instalacje i sieci różnych rodzajów, także instalacje i urządzenia cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne, również w zakresie sieci, instalacji i elektrycznych oraz elektroenergetycznych urządzeń.

Kto korzysta z usług rzeczoznawcy budowlanego?

Zazwyczaj rzeczoznawcy budowlani są wynajmowani przez firmy, które trudnią się budowaniem obiektów, do powstania których niezbędne jest wydanie odpowiedniej ekspertyzy. Specjaliści ci udzielają również fachowych porad i przeprowadzają różnego typu badania na zlecenie klientów indywidualnych. Jednak ich zakres działania jest znacznie szerszy.

Prywatne opinie przedsądowe i sądowe

Opinie biegłych rzeczoznawców budowlanych są również nieodzownym elementem większości postępowań cywilnych i administracyjnych. Dzieje się tak w przypadku wadliwie wykonanych robót budowlanych czy ich złej jakości, a także nieodpowiedniego prowadzenia tych robót lub wydania krzywdzących decyzji przez organy administracji budowlanej. Niejednokrotnie opinie biegłych rzeczoznawców budowlanych są niezbędne w przypadku wadliwie wydanych decyzji towarzystw ubezpieczeniowych, czy źle wykonanych kosztorysów budowlanych.

Wówczas rzeczoznawca budowlany, na zlecenie prywatnych inwestorów, czy właścicieli nieruchomości wykonuje opinie, czyli ekspertyzy prywatne, jakie mają na celu obronę ich interesów. Treść takich ekspertyz dla strony przeciwnej jest tożsama z koniecznością uwzględnienia wszystkich argumentów pokrzywdzonego inwestora.

Powszechne jest również przedstawianie ekspertyz rzeczoznawcy budowlanego w sporach sądowych, a wówczas pełnią one rolę specjalistycznego uzasadnienia stanowiska strony, a także ułatwiają weryfikację opinii biegłego sądowego.

Spory w sądzie a biegli sądowi

Biegli sądowi to specjaliści, których opinie stanowią dowody w sprawach cywilnych oraz karnych, dysponujący specjalistyczną wiedzą, jaka pozwala im oceniać projekty budowlane, wykonanie prac, stan techniczny nieruchomości, określać przyczyny powstawania szkód oraz katastrof budowlanych. Tego rodzaju specjaliści muszą się jednak opierać na opiniach ekspertów, dysponujących nie tylko wiedzą oraz doświadczeniem, lecz zarazem posiadających specjalistyczny sprzęt służący do wykonywania badań oraz pomiarów.

Biegłego sądowego może powołać sąd, lecz ma prawo to uczynić również każda ze stron sporu, a wówczas, działając na zlecenie strony prywatnej, biegły sądowy wydaje prywatną opinię, jaka nie może być uznana za dowód w sprawie, jest jednak głosem strony, który sąd musi wziąć pod uwagę. Taka opinia nosi miano opinii pozasądowej.

Biegły sądowy, który działa na zlecenie strony prywatnej, ma również prawo podważyć przedsądową, a także sądową decyzję, która została wydana przez innego biegłego.

Jak ważne są prywatne opinie biegłych sądowych?

Chociaż prywatne opinie biegłych nie mają dużego znaczenia dla sądu, nie są dla niego jedynie elementem wypowiedzi stron postępowania, lecz zarazem sygnałem, iż zachodzi konieczność dokładnego lub ponownego zbadania jakiegoś elementu, mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu.

Prawnicy zalecają często w sprawach związanych z budownictwem korzystanie z usług biegłych, jeśli opinia biegłego sądowego czy też opinia, jaką przedstawiła strona przeciwna, jest niekorzystna. Analogicznie zalecają oni składanie wniosków o dopuszczenie dowodu w postaci opinii biegłego sądowego, ponieważ zalicza się to do aktywności procesowej strony, jakiej nie należy przerzucać na sąd.

Jak powinna wyglądać opinia biegłego sądowego?

Biegły sądowy z zakresu budownictwa musi potrafić udzielić odpowiedzi na każde pytanie w sprawach, które dotyczą budynków, prac budowlanych, przestrzegania przez wykonawców zaleceń projektu, zastosowanych do budowy materiałów, zadaszenia czy izolacji, jak również różnych szkód oraz awarii i przyczyn ich powstania. Opinia biegłego sądowego powinna zostać napisana w sposób, jaki pozwoli ją zrozumieć osobom, które nie są specjalistami, a ponadto musi ona spełniać formalne oraz merytoryczne wymogi stawiane przez aktualnie obowiązujące przepisy prawa.