Rzeczoznawca budowlany biegły sądowy – kiedy jest potrzebny?
Zgodnie z nowelizacją Ustawy Prawo budowlane obowiązującej od 6 sierpnia 2019 roku rzeczoznawca budowlany może w sprawach cywilnych i karnych występować nie tylko w roli eksperta, ale i biegłego sądowego. Na czym polega jego rola i kiedy możemy skorzystać z pomocy rzeczoznawcy budowlanego „świadka-eksperta”?
Rzeczoznawca budowlany jako biegły sądowy – co to znaczy?
Przed nowelizacją Kodeksu prawa cywilnego przepisy stanowiły, że rzeczoznawca budowlany, który wykonał ekspertyzę budowlaną na zlecenie jednej ze stron sporu sądowego – a więc sporządził tym samym opinię przedsądową – nie może świadczyć pomocy doradczej w tej samej sprawie. W sierpniu 2019 roku stworzono instancję tzw. świadka-eksperta, który jako ekspert w danej dziedzinie budownictwa może jednocześnie poświadczać w sporze cywilnym jako świadek i biegły sądowy. Oznacza to, że rzeczoznawca budowlany, który sporządził ekspertyzę budowlaną dla klienta, będzie mógł wystąpić przed Sądem w tej samej sprawie najpierw jako świadek-ekspert, a później jako biegły sądowy. Sporządzona przez niego ekspertyza budowlana będzie mogła z kolei zostać dołączona do akt sprawy jako oficjalny dowód. Wcześniej te dwie kwestie wykluczały się.
Rzeczoznawca budowlany biegły sądowy – kiedy pomoże?
Nierzadko zdarza się, że w sporze dwóch stron konfliktu dotyczącego spraw z zakresu prawa budowlanego, np. usterek budowlanych powstałych podczas remontu sąsiedniego mieszkania, dochodzi do nieporozumień na poziomie rozstrzygnięć sądowych. Do takiej sytuacji może dojść wówczas, kiedy każda ze stron powoła prywatnie rzeczoznawcę budowlanego lub eksperta z zakresu budownictwa, i każdy z nich wyda opinię na korzyść swojego klienta. W takim wypadku Sąd będzie miał do czynienia z dwoma wykluczającymi się opiniami pozasądowymi, które w żaden sposób nie będą mogły wpłynąć w sposób stanowczy na jego decyzję. Sędzia może zatem skorzystać z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy budowlanego, które dysponując odpowiednią wiedzą i doświadczeniem, będzie mógł udzielić wiążącej opinii.
Do tej pory urząd biegłego sądowego rzeczoznawcy budowlanego był wskazywany przez Sąd z wykluczeniem udziału w postępowaniu rzeczoznawcy budowlanego, który brał jakikolwiek udział w ustaleniach przedsądowych. W tej chwili przepisy prawa powołujące tzw. świadka-eksperta dopuszczają, aby rzeczoznawca zeznawał w sprawie zarówno jako świadek, jak i biegły sądowy.
Opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy budowlanego jest szczególnie istotna w sprawach spornych, w których Sąd nie dysponuje specjalistyczną wiedzą. Rzeczoznawca budowlany może wówczas ocenić wykonane prace budowlane lub projekty budowlane, określić stan techniczny budynku oraz stan zużycia elementów konstrukcyjnych nieruchomości, a także wykazać usterki, błędy i przyczyny powstania szkód budowlanych. Jest to szczególnie istotne w przypadku zaistnienia katastrofy budowlanej. Biegły sądowy z zakresu budownictwa może także:
- wykonać analizę przebiegu prac budowlanych i ocenić ich prawidłowość
- ocenić zgodność wykonywanych robót budowlanych z przedłożonym i zatwierdzonym projektem
- ocenić zgodność wykonywanych robót budowlanych z zasadami sztuki budowlanej
- ocenić stan techniczny budynku, stan zużycia elementów konstrukcji oraz stopień ich niedostosowania
- dokonać kontroli technicznej obiektów oraz ich utrzymania.
Ponadto rzeczoznawca budowlany biegły sądowy może brać udział w opiniowaniu i kontropiniowaniu decyzji, ustaleń i zasądzonych roszczeń, tj.:
- analizować błędy administracyjne lub nieścisłości w zakresie prawa budowlanego
- weryfikować zasadność roszczeń lub ich braku dotyczących nieprawidłowości budowlanych
- zabezpieczać materiały dowodowe dotyczące robót budowlanych.
Rzeczoznawca budowlany jako ekspert może oceniać sprawowany przez inną osobę nadzór budowlany, analizować przyczyny awarii oraz katastrof budowlanych, a także interpretować sporządzone już ekspertyzy budowlane i opinie techniczne.