Jaka ustawa reguluje zawód zaufania publicznego: rzeczoznawca budowlany i kto może zostać rzeczoznawcą budowlanym?

Rzeczoznawca budowlany to zawód, który decyduje o bezpieczeństwie osób korzystających z nieruchomości. Klasyfikuje się go jako zawód zaufania publicznego. W artykule wyjaśniamy termin oraz opisujemy czym powinna charakteryzować się osoba uprawiająca ten zawód.

Kim jest rzeczoznawca budowlany?

Pełnienie funkcji rzeczoznawcy budowlanego było dotychczas uznawane za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, zaś umocowany ustawowo tytuł rzeczoznawcy budowlanego funkcjonuje w polskim Prawie budowlanym ponad 30 lat.

Regulowały to przepisy unormowań, jakie zawierała Ustawa z dnia 24 października 1974 roku – Prawo budowlane, a konkretnie art. 18 ust, 3 – 6, a także szereg aktów wykonawczych, jakie zostały na jej podstawie wydane oraz samoistna uchwała Rady Ministrów Nr 178 z dnia 20 lipca 1967 roku w sprawie organizacji rzeczoznawstwa, która przestała obowiązywać 31 stycznia 1989 roku. Ta szczególna forma prawna była wynikiem wyeksponowania wiedzy, doświadczenia oraz kwalifikacji osoby, która posiadała tytuł rzeczoznawcy.

Przepisy ustawy z dnia 9 maja 2014 roku o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych, popularnie zwanej ustawą deregulacyjną zmieniły istotnie tę funkcję, ponieważ z dniem wejścia w życie powyższej ustawy rzeczoznawstwo budowlane nie jest już samodzielną funkcją techniczną w budownictwie.

Natomiast jest ono zawodem zaufania publicznego, dla których ustawowo powołano do życia samorządy zawodowe, o jakich stanowi Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Dla rzeczoznawców budowlanych samorząd zawodowy został utworzony na mocy Ustawy z dnia z 15 grudnia 2000 roku o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa.

Obecnie orzekanie o nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego następuje na podstawie przepisu art. 8b tej właśnie ustawy. Zgodnie z tym przepisem tytuł rzeczoznawcy budowlanego może zostać nadany jedynie osobie, która:

• korzysta w pełni z praw publicznych
• posiada tytuł zawodowy magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, inżyniera lub inżyniera architekta oraz uprawnienia budowlane bez ograniczeń
• dysponuje co najmniej 10-letnią praktyką w zawodzie, jaki jest objęty rzeczoznawstwem
• posiada również znaczący praktyczny dorobek w zakresie objętym rzeczoznawstwem
• jest członkiem właściwej izby zawodowego samorządu

Rzeczoznawca budowlany jako zawód zaufania publicznego

Zawód zaufania publicznego ma wyjątkowy charakter, który polega na wykonywaniu zadań, jakie wyróżniają się szczególnymi cechami, zaś jedno z kryteriów owych cech stanowi troska o realizację interesu publicznego. Zawód rzeczoznawcy budowlanego jest związany ze służebnością na rzecz bezpieczeństwa, zaś jego priorytetowym zadaniem jest troska o to, by wszelkie obiekty budowlane, z jakich korzystają ludzie, a więc budynki jednorodzinne, wielorodzinne, a także sklepy, centra handlowe czy szkoły, nie stanowiły zagrożenia.   

Z tego względu rzeczoznawcę winny charakteryzować szczególne cechy, ponieważ wykonując zawód zaufania publicznego musi wyróżniać się nienaganną moralną oraz etyczną postawą, a także prawością, aby mógł właściwie spełniać powierzone zadania, ponadto bezwzględnie musi być odporny na wszelkie zagrożenia korupcyjne.

Kolejną cechą jest wysoka odpowiedzialność, ponieważ profesja rzeczoznawcy budowlanego wymaga obowiązkowości, rzetelności i świadomości, jak ważne są efekty wykonywanej przez niego pracy. Wysoce pożądanymi cechami jest również wrażliwość na oczekiwania zleceniodawców.

Poza wymienionymi cechami charakteru, rzeczoznawca budowlany musi posiadać także określone kompetencje. Osoba taka musi być specjalistą, co jest związane z koniecznością przejścia przez długi proces zdobywania wysoko wyspecjalizowanej wiedzy inżyniera budownictwa. Niezbędne jest zatem ukończenie odpowiedniego kierunku studiów, a potem zdobycie praktycznych umiejętności zawodowych w projektowaniu oraz na budowie. Następny etap stanowi uzyskanie uprawnień budowlanych.

Wydawanie decyzji w sprawie nadawania tytułu rzeczoznawcy budowlanego znajduje się w kompetencji Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej samorządu zawodowego, zgodnie z właściwością. O nadaniu tego tytułu Krajowa Komisja Kwalifikacyjna orzeka w drodze decyzji, określa także zakres, w którym funkcja rzeczoznawcy budowlanego ma być wykonywana i okres, przez który tytuł zachowuje ważność, co w polskim ustawodawstwie stanowi nowość.

Po upływie czasu wskazanego w decyzji osoba zainteresowana uzyskaniem ponownego tytułu rzeczoznawcy budowlanego musi więc wystąpić w kolejnym wnioskiem, dotyczącym jego przyznania.